آپراکسی یک اختلال حرکتی می باشد که در نتیجه آسیب عصبی ایچاد می شود.آپراکسی از طریق ناتوانی در اجرای حرکات ارادی هدفمند علی رغم داشتن هماهنگی و تون عضلانی طبیعی شناخته می شود به عبارت دیگر ماهیچه ها قادر به عملکرد طبیعی هستند اما برنامه ریزی معیوب از طرف مغز مانع از انجام دقیق حرکات صحیح و هدفمند می شود.
سه نوع آپراکسی وجود دارد: اندامی،دهانی،کلامی
آپراکسی اندام به حرکات ارادی بازوها و پاها مربوط می شود در این نوع آپراکسی ممکن است بیمار نتواند به طور ارادی دستش را به نشانه بای بای حرکت دهد یا مشت کند.در حالیکه توانایی عضلانی و دامنه حرکتی لازم برای انجام کامل این حرکت وجود دارد و بیمار فادر است آنها را به صورت اتوماتیک و غیر ارادی انجام دهد.
در آپراکسی دهانی بیمار ممکن است نتواند به طور ارادی زبانش را بیرون بیرون بیاورد و یا ببوسد.آپراکسی دهانی گاهی اوقات با نوع سوم آپراکسی (کلامی)اشتباه گرفته می شود زیرا در هر دو مورد عضلات دهانی صورتی درگیر هستند،ولی این دو از یکدیگر متفاوتند.
آپراکسی کلامی اختلالی در برنامه ریزی حرکتی به منظور تولید گفتار می باشد.
بیمار دارای آپراکسی کلامی در وضیعت دهی و ایجاد توالی حرکتی عضلانی که در تولید ارادی آواها نقش دارند با مشکل روبروست.بیمار ممکن ایت یک،دو یا هر سه نوع آپراکسی را بروز دهد.در میان این سه نوع،آپراکسی کلامی رایج ترین و آپراکسی اندام نادرترین نوع آپراکسی هستند.
بخش عمده این مقاله به ارزیابی آپراکسی گفتار( apraxia of speech) پرداخته است.
AOS با مشکلاتی در برنامه ریزی حرکتی دهانی برای تولید گفتار مشخص می شود.
شیپلی، رکور و فاکومارا 25 ویژگی برای تشخیص AOS بیان کرده اند.
خلاصه ای برگزیده از کار آنها در زیر ارائه می شود:
• همانطور که پیچیدگی تکالیف گفتاری افزایش می یابد تعداد خطاهای تولیدی آنها تیز زیاد می شود.
• خطاهای تولیدی در واکه ها و همخوان ها هر دو اتفاق می افتد.خطاهای تولیدی بیشتر در خوشه همخوانی رخ می دهد تا همخوان های منفرد.واکه ها نسبت به همخوان ها کمتر دچار خطا و تکرار می شوند.
• صداها و آواهایی که در موقعیت آغازی هستند نسبت به صداها و آواهایی که در موقعیت میانی یا پایانی هستند بیشتر متاثر می شوند.تعداد دفعات وقوع خطاهای صوتی و آوایی خاص حداقل تا حدی به بسامد وقوع(تعداد دفعات استفاده از آنها) در گفتار مربوط است.
بیشتر خطاها در صداهایی که بسامد وقوع کمی دارند دیده می شود.
• جانشین کردن صداها،حذف،خرابگویی،اضافه کردن،همگی مشاهده می شوند.بیشترین خطاهای تولیدی جابجایی و حذف هستند.
• خطاهای تولیدی و رفتارهای تقلایی با افزایش طول و پیچیدگی کلمات، عبارات یا جملات هدف افزایش می یابد.
• تولید گفتار متغیر است معمولا دیده می شود که شخص دارای آپراکسی گفتار صدا و سیلاب و کلمه و یا عبارتی را در یک موقعیت به طور صحیح و در موقعیت دیگر نادرست تولید کند.همچنین مشاهده چندین خطای تولیدی مختلف در مورد یک صدای هدف (خاص) نیز امری عادی و معمول است.
• در بیشتر بیماران دارای آپراکسی گفتار رفتارهای تقلایی مانند کورمال کردن برای قرار دادن اندام های تولیدی در جایگاه صحیح برای تولید آواها مشاهده می شود.
• فعالیت های گفتاری اتوماتیک (مانند شمارش تا 10 یا نامیدن روزهای هفته) آسان تر و کم خطاتر از گفتار ارادی صورت می گیرد.
• به کار بردن گفتار انفعالی (مثل«متشکرم»یا«خوبم») نیز برای افراد دارای آپراکسی ساده تر است.
• خطاعای قلب metathetic))،پس و پیش کردن صداها یا سیلاب ها رایج هستند. مثال:ممکن است بیمار به جای knapsack بگوید snapknack و یا به جای spagetti بگوید guspetti
• تخریب سیلاب نیز ممکن است ره بدهد.تخریب سیلاب معمولا در منابع گزارش نمی شود اما این مورد نیز مشخصه رابجی است.
بیمار تعدادی از سیلاب ها را در کلمات با عباراتی که تولید آنها دارای پیچیدگی حرکتی است حذف یا تخریب می کند.
به جای bneerstampabay می گوید buccaneers
که تعدادی از سیلاب ها تخریب و سیلاب های باقیمانده نیز به طور نادرست و غیر دقیق تولید شده اند.
• توانایی زبان دریافتی اغلب ولی نه همیشه فراتر از توانایی بیانی است اما مهارت زبانی از آپراکسی جداست.
• افراد مبتلا به آپراکسی گفتاری معمولا از تولیدات گفتاری نادرست خود آگاه هستند بنابراین ممکن است آنها خیلی از تولیدهای درست و نادرست را قبل از واکنش گفتاردرمانگر تشخیص دهند.(بنابراین ممکن است بدون گرفتن بازخورد از درمانگر هم بتوانند درستی یا نادرستی تولید خود را تشخیص دهند.آپراکسی گفتار می تواند به تنهایی و یا با سایر اختلالات ارتباطی مانند دیزارتری(گفتار فلجی)،تاخیر رشدی گفتار و زبان،آفازی و کم شنوایی رخ دهد.
• آپراکسی دهانی و آپراکسی اندام ممکن است با یا بدون آپراکسی گفتار دبده شود.با این وجود تجربه نشان داده است که فردی با آپراکسی دهانی ،آپراکسی کلامی نیز خواهد داشت.
• شدت این اختلال از فردی به فردی دیگر متغیر است.ممکن است افراد آپراکسی دیده شوند که بتوانند یک واکه خالص مثل /a/ را به طور ارادی تولید کنند یا گفتار خوبی داشته باشند اما در تولید عباراتی که به لحاظ حرکتی دشوارند مثل statistical analysis مشکل نشان دهند.
بیماران مبتلا به آپراکسی معمولا در گفتار خود انگیخته و خواندن شفاهی خطاهای متعددی نشان می دهند در حالی که در گفتار اتوماتیک هیچ خطایی ندارند یا خطاهای کمی نشان می دهند.
اگر افراد مبتلا به آپراکسی ،در گفتار اتوماتیک نیز خطاهای زیادی نشان دهند احتمال وجود دیزارتری مطرح می شود.
آپراکسی رشدی گفتار (DAS) :
آپراکسی رشدی گفتار(DEVELOPMENT APRAXIA OF SPEECH) که آپراکسی دوران کودکی یا آپراکسی کلامی رشدی نیز گفته می شود به عنوان یک تشخیص بالینی در مورد کودکانی به کار می رود که مشکلات ارتباطی توام با آپراکسی نشان می دهند در حالی که ممکن است هیچ ضایعه خاصی در سیستم اعصاب مرکزیشان دیده نشود.
با بررسی های بالینی این بحث مطرح است که برخی کودکان مشخصات گفتاری آپراکسی کلامی را نشان می هند.گفتار آنها اغلب دارای تاخیر و مشخصاتی شبیه به آپراکسی است به علاوه رفتارهای تقلایی ،قلب،افزایش خطاها در تکلیف های پیچیده تر و تولیدات آوایی متنوع نیز در گفتار این افراد دیده می شود.
با کلی تردید بیان می شود که کودکان مبتلا به آپراکسی گفتاری اغلب با تاخیر همراهند.کودکان DAS اغلب مشکلات تولیدی زبان را با هم بروز می دهند .
علایم اولیه خطاهای دستورزبان و صحت تولیدکننده ها وجود دارد.
مشخص نیست که این ناکارایی ها نتیجه عملکرد ناقص برنامه ریزی حرکتی است یا مستقل از تاخیر زبانی است یا اینکه در نتیجه ناکارآمدی پردازش فونولوژی است.
آمار مطالب
آمار کاربران
کاربران آنلاین
آمار بازدید
آمار
وب سایت:
عضویت سریع
